Inspanning moet afgewisseld worden met ontspanning, dat weet iedereen. Heb je een intensieve of stressvolle tijd achter de rug, dan heb je behoefte aan ‘even helemaal niets’. Aan vakantie, lekker de natuur in gaan of een paar avonden geen afspraken en op tijd naar bed. Tot zover niets nieuws.
Maar hoe zit het met de dagelijkse inspanning en ontspanning? Het managen van je huishouden en/of gezin? De verwachtingen rondom werk, van jezelf en anderen? Het hooghouden van alle ballen?
THE SPICE OF LIFE
Onze dagelijkse gang van zaken zien we meestal niet als echte inspanning maar als ‘het normale leven’. En misschien ook als the spice of life. Het deelnemen aan het sociale leven, activiteiten ondernemen, het vervullen van door onszelf gestelde doelen: het maakt dat we ons sterk en energiek voelen. Het doet ertoe.
Laten we met behulp van onderstaande grafiek eens dieper kijken naar hoe dit zich verhoudt tot spanningsklachten. De lichtgrijze lijnen geven jouw normale spanningstoestand aan. Oftewel het bereik van rust tot actie wat voor jou normaal is. De toestand van ‘lekker druk zijn’ is hierin aangegeven met A. Het activiteitenniveau is hoog en daarbij past een hogere spanning. Dit kan je over het algemeen prima een tijd volhouden. Ook die periodes dat we nog wat drukker en duidelijk meer gespannen zijn, zoals bij een nieuwe baan, ziekte of een verhuizing, kunnen we aan. Al merken we wel dat we wat boven onze normale piek zitten: aangegeven met B.
Als je langere tijd bovenin de curve zit, zal je echter niet vanzelf die ontspanning vinden die nodig is voor echt herstel. Neemt de drukte wat af, dan zal je spanningsniveau wel zakken; je komt bij C. Maar zoals je ziet, is dat níet de toestand waarin je echte rust en ontspanning ervaart. Je voelt je nog wat onrustig, je bent nog niet helemaal relaxed. De spanning zindert nog wat na. Herken je dat? Tijd om die echte ontspanning op te gaan zoeken, waar ik dit blog mee begon. Doe je dit niet, dus wissel je de inspanning niet af met echte rust én houdt de toestand van drukte een tijd aan, dan kan je basisspanning langzaam gaan oplopen.
DOE EVEN GEWOON... IK DOE GEWOON!
Het verraderlijke van een langzaam oplopende basisspanning is dat ons normgevoel zich gaat aanpassen. Dat zie je gebeuren bij D. Het maakt dat actie en rust voor jou op een gegeven moment hetzelfde voelen als oorspronkelijk, maar dat eigenlijk niet zijn. Oftewel: Als je druk bent, voelt dat als normale drukte en als je rust neemt, voelt dat als ontspanning. Maar je bent níet echt ontspannen: de onderste lijn ligt hoger dan in de oorspronkelijke toestand. Kortom, je verbruikt meer energie dan je eigenlijk hebt en je kunt niet echt herstellen.
Deze toestand van overspanning noemen we ook wel gewone overspanning. Het is gewoon omdat het je niet meer opvalt, je bent er aan gewend. Daarnaast is het gewoon omdat we hier allemaal mee te maken hebben. Niet alleen wanneer we bijzondere gebeurtenissen meemaken die de spanning doen oplopen, maar ook door hoe we als mens in elkaar zitten. Is iets klaar? In hoofd gaan we meestal nog even door. We kauwen er nog wat op, denken er over door, komen er in gedachten of gesprekken op terug. We laten het niet écht los. Of misschien ook herkenbaar: Je bent klaar met een activiteit, en het volgende is weer in aantocht. Een volgende afspraak of iets anders op ons to-do lijstje. We gaan met onze aandacht van het een naar het ander en missen de korte ontspanmomenten tussendoor.
Wat we eigenlijk doen is stapelen. In deze tijd met veel prikkels en informatiestromen, alle mogelijkheden en keuzes die wij hebben en sociale druk in de vorm van social media, is het een ware uitdaging om ons niet mee te laten slepen in alle drukte.
Neem daarbij ook nog mee dat we een groot deel van onze tijd in een houding doorbrengen die verre van ideaal is, namelijk zittend met een focus op korte afstand (oftewel, turend naar je beeldscherm of telefoon) en het is niet moeilijk om voor te stellen dat we allemaal in meer of mindere mate te maken krijgen met een gewoon geworden overspanning. Onze manier van bewegen, lopen, ademen -van zijn- het voelt voor ons gewoon.
TIJD VOOR HERSTEL
Wat doet het met je als je langdurig rondloopt met een stukje extra spanning die voor jouw gewoon is geworden? Het hoeft niet direct tot klachten te leiden. We kunnen jarenlang een ‘restspanning’ met ons meedragen zonder dat het ons functioneren echt belemmert. Maar langdurig te hoge spanning in je bewegingen, ademhaling, en in je hoofd en daarbij te weinig herstel, maakt dat we vroeg of laat klachten zullen gaan ontwikkelen. Of dat we minder goed herstellen van een aandoening.
Gaan we nu op zoek naar balans en herstel, dan krijgt ons hoofd vaak de leiding. We passen bijvoorbeeld ons werk aan, gaan sporten, anders eten, oefenen een ademtechniek of lezen boeken over gedragsverandering. Dit alles kan ons veel opleveren. Wanneer er zich echter een verhoogde spanning in je lijf heeft opgebouwd, helpen deze acties vaak onvoldoende om die voor jou ‘normaal’ geworden overspanning te verlagen en écht in balans te komen. En blijf je dus klachten houden.
Als je echt leert luisteren naar signalen van je lichaam en leert hoe je jouw spanning van binnenuit kunnen reguleren, dan zal je merken dat er ruimte komt voor herstel van je klachten. Voor rust in je hoofd en je lijf. Voor een gemakkelijker ademhaling. Voor meer balans tussen hoofd en hart. En voor een meer ontspannen manier van bewegen en leven.
Als je wilt weten of jouw klachten mogelijk samenhangen met een te hoge basisspanning, vul dan de spanningschecker in. Of lees het blog dat ik hierover schreef.
ONTSPANNEN? NU DUS EVEN WEL!
Wat doe jij om in balans te blijven? Geef jij jezelf voldoende tijd om echt te ontspannen? Gun je jezelf die korte maar o zo belangrijke herstelmomenten op een dag? Even weg van je beeldscherm, even uit je hoofd en in je lijf. En regelmatig de langere en diepere ontspanningservaring? De volgende keer dat je denkt ‘Zou fijn zijn om even een strandwandeling te gaan maken, of een middagje te luieren met een goed boek, maar nu even niet.’ luister dan naar dit stemmetje in jezelf, pak jezelf dan bij de lurven en doe het wél. En kijk eens wat het je brengt.
Reactie plaatsen
Reacties